Karotis Stenozu Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Karotis stenozu, boynun her iki tarafında bulunan ve beyne kan taşıyan ana damarlar olan karotis arterlerinin daralması durumudur. Bu daralma, genellikle damar sertliği (ateroskleroz) nedeniyle ortaya çıkar. Karotis arterlerinin daralması, beyne giden kan akışını kısıtlayabilir ve bu durum, felç (inme) gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Erken tanı ve tedavi, karotis stenozunun olumsuz sonuçlarını önlemek için kritik öneme sahiptir.

Karotis Stenozunun Nedenleri

Karotis stenozunun en yaygın nedeni aterosklerozdur. Ateroskleroz, arterlerin iç duvarlarında plak birikmesiyle oluşur. Bu plaklar, kolesterol, kalsiyum, fibrin ve diğer maddelerden oluşur ve zamanla arterlerin sertleşmesine ve daralmasına yol açar. Karotis arterlerindeki bu daralma, beyne yeterli miktarda oksijen ve besin taşıyan kanın azalmasına neden olabilir.

Plak birikimi, arterlerde pıhtı oluşumuna da yol açabilir. Pıhtılar, daralmış bir arteri tıkayarak beyne giden kan akışını tamamen kesebilir ve bu durumda inme riski ortaya çıkar.

Karotis stenozuna neden olan diğer risk faktörleri şunlardır:

• Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
• Yüksek kolesterol seviyeleri
• Sigara içme
• Şeker hastalığı (diyabet)
• Ailede kalp ve damar hastalığı öyküsü
• Obezite
• Fiziksel aktivite eksikliği

Karotis Stenozunun Belirtileri

Karotis stenozu genellikle belirti vermeden ilerler. Ancak arterlerdeki daralma arttıkça, beyne giden kan akışı kısıtlanır ve inme veya geçici iskemik atak (TIA) adı verilen kısa süreli felç benzeri belirtiler ortaya çıkabilir. TIA, birkaç dakika ile birkaç saat arasında sürebilen, genellikle kalıcı hasara yol açmayan geçici bir durumdur. Ancak bu ataklar, ileride meydana gelebilecek daha ciddi bir inmenin habercisi olabilir. TIA’nın belirtileri inme ile benzer olup hızla tedavi edilmesi gerekir.

Karotis stenozunun yaygın belirtileri şunlardır:

1. Ani görme kaybı veya bulanık görme: Özellikle tek gözde meydana gelen ani ve geçici görme kaybı, karotis stenozunun önemli bir işareti olabilir.
2. Yüz, kol veya bacakta ani güçsüzlük veya uyuşma: Bu belirtiler genellikle vücudun tek tarafında hissedilir. Örneğin, kişi aniden bir kolunu ya da bacağını hareket ettirmekte zorlanabilir.
3. Konuşma bozukluğu veya konuşmada güçlük: Kişinin konuşması aniden bozulabilir, kelimeleri bulmakta ya da düzgün cümle kurmakta zorlanabilir.
4. Baş dönmesi ve denge kaybı: Ani baş dönmesi, sersemlik hissi veya denge kaybı yaşanabilir.
5. Ani, şiddetli baş ağrısı: Nedensiz ortaya çıkan şiddetli baş ağrıları, karotis stenozunun nadir fakat önemli bir belirtisi olabilir.

Bu belirtiler genellikle inme veya TIA sırasında ortaya çıkar ve birkaç dakika ile birkaç saat arasında sürebilir. Bu belirtileri yaşayan kişilerin derhal tıbbi yardım alması gerekir, çünkü bu durum, daha ciddi bir inmenin habercisi olabilir.

Karotis Stenozunun Tanısı

Karotis stenozu genellikle fiziksel muayene sırasında tesadüfen fark edilebilir. Doktor, boyunda stetoskopla dinleme yaparak, daralmış arterlerden geçen kanın çıkardığı belirgin bir ses olan “bruit”i duyabilir. Bunun yanı sıra, karotis arterlerinin detaylı bir şekilde değerlendirilmesi için görüntüleme testleri de kullanılır.

Tanı koymak için kullanılan başlıca testler şunlardır:

• Doppler ultrasonografi: Karotis arterlerindeki kan akışını incelemek için ses dalgaları kullanılır. Bu, arterlerdeki daralma ve plak birikimini tespit edebilir.
• Bilgisayarlı tomografi anjiyografi (CTA): Damarların detaylı görüntüsünü sağlayan bir testtir. Genellikle damara kontrast madde enjekte edilerek yapılır.
• Manyetik rezonans anjiyografi (MRA): Karotis arterlerinin manyetik rezonans görüntüleme ile incelenmesini sağlar.
• Anjiyogram: Damarları doğrudan görüntülemek için bir kateter yardımıyla damara boya enjekte edilmesi yoluyla yapılan bir testtir.

Karotis Stenozunun Tedavisi

1. Karotis stenozunun tedavisi, arterlerdeki daralmanın derecesine ve kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri arasında yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi ve cerrahi müdahale yer alır.

1. Yaşam tarzı değişiklikleri: Yüksek tansiyon ve kolesterol düzeylerinin kontrol altına alınması, sigaranın bırakılması ve düzenli egzersiz yapılması, karotis stenozunun ilerlemesini yavaşlatabilir.
2. İlaç tedavisi: Kan pıhtılaşmasını önlemek için antikoagülanlar veya antiagregan ilaçlar reçete edilebilir. Ayrıca, kan basıncını ve kolesterol seviyelerini düşürmek için antihipertansif ve statin ilaçlar kullanılabilir.
3. Cerrahi tedavi: İleri derecede daralmış karotis arterlerinde cerrahi müdahale gerekebilir. En yaygın cerrahi prosedürler arasında karotis endarterektomi (damar duvarındaki plakların çıkarılması) ve karotis stenti (daralmış bölgenin açılması için bir stentin yerleştirilmesi) bulunur.

Karotis stenozu, erken teşhis ve tedavi edilmediğinde ciddi inmelere yol açabilen bir sağlık sorunudur. Belirtiler genellikle sessizce ilerlediği için risk faktörlerine sahip kişilerin düzenli olarak sağlık kontrolleri yaptırması önemlidir. Erken müdahale ile karotis stenozunun yol açabileceği olumsuz sonuçlar büyük ölçüde önlenebilir.